شهرآورد چیست؟ چرا و چگونه؟! - تور هند ارزان

علی ای حال، امروز شهرآورد خودمان یا همان دربی برگزار می شود و ما هم می خواهیم در این گزارش کمی درباره ریشه نام دربی صحبت کنیم و پرحاشیه ترین دربی های جهان را نام ببریم.

اصلاً این دربی از کجا آمد؟

درباره پیدایش واژه دربی نظریه های مختلفی وجود دارد که شاید از حوصله این گزارش خارج باشد، اما شاید معقول ترین نظریه ای که می گویند این نظریه است که واژه دربی از دیدار تیم های همشهری اورتون و لیورپول گرفته شده است. ماجرا از اینجا شروع شد که اورتون، یعنی اولین باشگاه فوتبالی شهر لیورپول، برای بازی های خود استادیوم آنفیلد را اجاره کرده بود و در آنجا بازی می کرد، اما 14 سال بعد از تأسیس این باشگاه یعنی در سال 1892، باشگاه لیورپول متولد می شود. در این زمان مالک این استادیوم آقای جان هولدینگ مبلغ اجاره استادیوم را بالا می برد و باشگاه اورتون که توان پرداخت اجاره این استادیوم را ندارد به استادیوم گودیسون پارک نقل مکان می کند. خب حالا همه اینها ربطش به کلمه دربی چیست؟ این دو استادیوم به وسیله پارکی به نام استنلی پارک از هم جدا می شود که به یاد ادوارد اسمیت استنلی دوازدهمین دوک منطقه داربی نامگذاری شده است. این شد که از آن زمان به بعد به بازی های این دو تیم دربی می گفتند و اهمیت این بازی هم باعث شد این واژه کم کم به تمام مسابقات ورزشی تیم های همشهری گفته شود.

خوشبختانه فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی برای واژه دربی که واژه مهاجم و بیگانه قلمداد می شود، یک معادل خوب و نسبتاً مناسب معرفی کرده به نام شهرآورد. با اینکه خود کلمه دربی در زبان انگلیسی به لحاظ زبانی و معنی آن بیانگر بازی دو تیم همشهری نیست، شهرآورد این خصوصیت را دارد که کاملاً مناسب با این بازی نامگذاری شده است. امیدواریم صداوسیما و خبرنگاران ورزشی هم بیش از پیش از کلمه شهرآورد استفاده کنند که هم کلمه ای فارسی است و هم تعریف دقیق تر و مناسب تری از کلمه دربی برای این بازی ارائه می کند.

مرحوم حمیدرضا صدر پیش از این در گفتگویی درباره پیدایش دربی گفته است: حقیقت آن است که اگر از مردم انگلستان در این باره جویا شوید، آنها نیز نمی توانند پاسخ درستی را به شما بدهند، زیرا بسیاری از کلمات هستند که ممکن است در زندگی روزمره آن را به کار ببرید درصورتی که اگر شخصی از شما بپرسد این واژه از کجا به وجود آمده، جوابی برای آن فرد نداشته باشید، مانند اصطلاح ماست مالی کردن در فرهنگ خودمان.

این کارشناس فقید در مورد تنوع شهرآوردها نیز بیان کرده است: آنچه که در معنای کلی داربی باید گفته شود، برگزاری مسابقه بین دو تیم رقیب. حال می خواهد آن دو تیم در یک شهر باشند، یا در دو منطقه مختلف از یک کشور.

صدر درباره تنوع شهرآوردها ادامه می دهد: داربی ها از لحاظ محتوا شکل های گوناگونی دارند. گاه مسائل مذهبی در این امر دخیل هستند، مثل داربی شهر گلاسکو اسکاتلند که جزو مشهورترین های جهان در این زمینه است (طرفداران سلتیک کاتولیک و طرفداران رنجرز پروتستان هستند!)، یا گاه مسائل تاریخی و قومی باعث به وجود آمدن آن می شود مانند ال کلاسیکوی اسپانیا (ماجرای ژنرال فرانکو و تنفر مردم کاتالان از مرکز نشینان). بعضی اوقات هم کری هایی که بین یک طبقه خاص از اجتماع شکل می گیرد باعث حساسیت یک بازی می شود، مانند طبقه کارگران آلمان در منطقه رودخانه روئر و داربی مشهور بین باشگاه بوروسیا دورتموند و باشگاه شالکه صفر چهار که به داربی رودخانه نیز معروفیت دارد. گاهی نیز فاصله طبقاتی که بین مردم وجود دارد باعث تماشایی شدن یک بازی می شود، مانند داربی شهر میلان ایتالیا که طرفداران آث میلان از طبقه کارگر هستند و طرفداران اینتر میلان از طبقه اشراف به شمار می فرایند.

همانطور که از این مثال ها مشخص است، در کشورهای مختلف شهرآوردهای بسیاری برگزار می شود که هرکدام شان از اهمیت خاص خودشان برخوردارند، اما شاید لزوماً این اهمیت در خارج از مرزهای آن کشور چندان پررنگ نباشد. مثلاً در لیگ داخلی کشورهای آسیایی دربی ها و شهرآوردهای بسیاری برگزار می شود که برای مردم آن شهرها و کشورها بسیار پر شور و نشاط و پراهمیت است، ولی لزوماً برای ما که در خارج از آن کشورها زندگی می کنیم چندان اهمیتی ندارد و شاید از وجود آنها خبر هم نداشته باشیم. در نتیجه از آن دربی های نه چندان مهم درمی گذریم و در ادامه به مهم ترین و پرحاشیه ترین دربی های جهان اشاره می کنیم:

شهرآوردهای ایتالیا

ایتالیا، کشور شهرآوردهاست. در این کشور شهرآوردهای زیادی در سال برگزار می شود اما سه تا از آن ها از بقیه مهم تر هستند.

یک. شهرآورد رم - لاتزیو که به دربی دلاکاپیتاله معروف است. شهرآورد دلاکاپیتاله با دیگر مسابقات فوتبال ایتالیا یک تفاوت اساسی دارد، مسائل سیاسی در این رقابت تأثیر فراوانی دارد، طرفداران لاتزیو به شدت راست گرا هستند و رمی ها چپ گرا هستند! مصاف این دو تیم معمولاً مجذوب کننده ترین بازی سری آ محسوب می شود.

دو. شهرآورد آث میلان - اینترمیلان که به دربی دلامادونینا معروف است. دلیل این نامگذاری این شهرآورد به دلامادونینا هم مجسمه زرین مریم مقدس است که در بالای کلیسای جامع میلان وجود دارد و مادونینا خوانده می شود. اولین مسابقه دو تیم در تاریخ 18 اکتبر 1908 بود که میلان دو به یک اینتر را شکست داد.

سه. شهرآورد یونتوس - تورینو که آن را دربی دلاموله خطاب می کنند. البته مصاف تیم های شهر تورین دیگر مجذوب کنندهیت گذشته را ندارد، چرا که تورینو خیلی وقت است که نتوانسته یوونتوس را شکست دهد! البته تورینو سابقه ای طولانی تر نسبت به یوونتوس دارد و به همین دلیل طرفداران بیشتری نسبت به یوونتوس در تورین دارد. با وجود آنکه یوونتوس بهترین تیم ایتالیا است و از دوران اوج باشگاه تورینو هم دیگر چیزی باقی نمانده است، اما طرفداران این تیم هنوز به تیمشان وفادارند.

شهرآوردهای انگلیس

در انگلیس بیش از هر کشور دیگری، شهرآورد مهم و زیبا برگزار می شود. به خصوص شهر لندن که با وجود تیم های بزرگی مثل آرسنال، چلسی و تاتنهام، می توان آن را بهشت شهرآوردها معرفی کرد! البته بر کسی پوشیده نیست که مسابقه دو تیم منچستر یونایتد و لیورپول، از مهم ترین مسابقات در انگلستان محسوب می شود که به دلیل قرار گرفتن دو شهر منچستر و لیورپول در شمال غربی انگلستان به دربی شمال غربی معروف است.

یک. شهرآورد لیورپول - اورتون با نام دربی مرسی ساید که چنان که در مقدمه گفتیم این بازی را از دلایل نامگذاری مسابقه تیم های همشهری به دربی برمی شمارند. دربی مرسی ساید و بازی با لیورپول برای طرفداران اورتون مهم ترین بازی فصل است. مرسی ساید، نام منطقه ای در انگلستان است که شهر بندری لیورپول در آن واقع شده است. ناگفته مشخص است که این بازی یکی از قدیمی ترین شهرآوردها در جهان محسوب می شود.

دو. شهرآورد آرسنال - چلسی. طبق نظرسنجی های انجام شده از طرفداران دو تیم لندنی آرسنال و چلسی، طرفداران آرسنال از تیم چلسی بیش از هر تیم دیگری بدشان می آید ولی این تیم را مهم ترین رقیب خود نمی دانند! آن ها ابتدا منچستر یونایتد و سپس تاتنهام را مهم ترین رقبای خود می دانند و چلسی سومین رقیب مهم آن هاست، این در صورتی است که طرفداران چلسی آرسنال را مهم ترین رقیب شان می دانند و بعد از لیورپول بیش از هر تیم دیگری از آرسنال بدشان می آید.

9 نوامبر 1907 اولین بازی این دو تیم برگزار شد و آنها تا به امروز 189 مسابقه را با یکدیگر انجام داده اند که آرسنال 72 بار پیروز شده و چلسی 61 بار. بهترین گلزن این دربی هم دروگبا است که 13 گل را به آرسنال زده است.

سه. شهرآورد آرسنال - تاتنهام که دربی شمال لندن خطاب می شود. دربی شمال لندن برای طرفداران دو تیم اهمیت فراوانی دارد و طرفداران این باشگاه ها، تیم مقابل را یکی از مهم ترین رقبای خود می دانند. دو تیمی که در سال 1887 برای اولین بار با هم بازی کردند و 180 مسابقه را تا به امروز با یکدیگر انجام دادند که آرسنال 78 بار و تاتنهام 55 بار پیروز شده اند.

شهرآوردهای دیگری در لندن برگزار می شود که اگرچه پیش از این دارای اهمیت کمتری نسبت به این دو مسابقه هستند، اما به مرور و در سال های اخیر از اهمیت زیادی برخوردار شده اند. یک نمونه آنها شهرآورد منچستر یونایتد-منچسترسیتی است که با اضافه شدن منچسترسیتی به جمع غول های انگلیسی در چند سال اخیر دربی منچستر را مجذوب کننده تر از قبل کرده است.

شهرآوردهای اسپانیا

یک. شهرآورد رئال مادرید-بارسلونا که به الکلاسیکو معروف است و مهم ترین مسابقه باشگاهی جهان محسوب می شود. دو تیم بزرگ اسپانیا یعنی رئال مادرید و بارسلونا اگرچه همشهری نیستند و مسابقه آن ها به صورت سنتی دربی محسوب نمی شود، اما یکی از مهم ترین و مجذوب کننده ترین مسابقه های فوتبال جهان است که هر سال صدها میلیون نفر از کشورهای مختلف شاهد برگزاری آن هستند. این دو تیم رقابت شدیدی هم از نظر فوتبالی و هم از نظر سیاسی دارند که بازی آنها را برای طرفداران شان مجذوب کننده کرده است. البته فقط این رقابت ها نیست که الکلاسیکو را مجذوب کننده کرده بلکه وجود ستاره های گران قیمت در ترکیب هر دو تیم به اهمیت این مسابقه می افزاید.

دو. رئال مادرید - اتلتیکو مادرید یا دربی مادرید. دیدار دو تیم مادریدی به خصوص در چند سال اخیر دارای اهمیت بیشتری شده است. اتلتیکو با هدایت سیمئونه، در سال های گذشته توانسته بارها بر سلطه بارسلونا و رئال مادرید در لالیگا انتها دهد و حالا رقیبی جدی برای بارسلونا و رئال مادرید محسوب می شود.

سه. شهرآورد بارسلونا - اسپانیول یا دربی بارسلون است که البته به هیچ عنوان به اهمیت دو دربی قبلی نیست اما برای بعضی هواردان دوآتیشه فوتبال از مجذوب کنندهیت خالی نیست. این دو تیم از استان کاتالونیا هستند و با وجود آنکه اسپانیول از تیم های بزرگ اسپانیا محسوب نمی شود ولی مصاف این دو تیم برای طرفداران آن ها اهمیت زیادی دارد.

شهرآوردهای آلمان

در آلمان هم شهرآوردهای مختلفی برگزار می شود، مثل دربی مونیخ که به بازی های دو تیم بایرن مونیخ و مونیخ 1860 گفته می شود یا دربی شهر دورتموند که بین تیم های بورسیا دورتموند و شالکه برگزار می شود و برای طرفداران دو تیم اهمیت دارد، اما مهم ترین مسابقه در آلمان، مسابقه بایرن مونیخ و دورتموند محسوب می شود و این دو تیم جوهره اصلی فوتبال آلمان هستند. اهمیت این دیدار به حدی است که وبسایت فیفا از آن در رده شهرآوردهای دارای اهمیت نام برده است. مسابقه این دو تیم همیشه مجذوب کننده، جنجالی و پرحاشیه بوده است و از آن به عنوان بازی کلاسیک آلمان یاد می شود.

نکته جالب این است که در 21 فصل گذشته تنها این دو تیم توانسته اند که بیش از یک بار قهرمان بوندسلیگا شوند و در مجموع 21 فصل گذشته در 17 فصل یکی از این دو تیم قهرمان بوده است.

دیگر شهرآوردهای مهم جهان

رنجرز-سلتیک یا دربی گلاسکو است. دو تیم شهر گلاسکو به شدت از لحاظ مذهبی با یکدیگر اختلاف دارند و بازی این دو تیم برای طرفداران آن ها یک جنگ واقعی است! سلتیکی ها کاتولیک هستند و به شدت وفادار به پاپ و ملکه انگلستان، اما در نقطه مقابل رنجرزی ها پروتستان هستند. جالب است بدانید که یکی از قوانین اولیه این باشگاه این بود که بازیکنان کاتولیگ در این تیم جایی ندارند. تاریخ شهرآوردهای دو تیم پر از کتک کاری و چاقوکشی بوده است و به همین دلیل معمولاً بازی های این دو تیم تحت تدابیر شدید امنیتی برگزار می شود.

بوکا جونیورز - ریورپلاته. دربی بوینس آیرس مرکز آرژانتین میان بوکاجونیورز و ریورپلاته، حساس ترین مسابقه فوتبال در آرژانتین محسوب می شود و از مجذوب کننده ترین دربی های جهان به لحاظ شور و نشاط طرفداری است. در سال 2012 اتفاق عجیبی در آرژانتین رخ داد و ریورپلاته به دسته پایین تر سقوط کرد، اما سال بعد با بازگشت ریورپلاته، این دربی مجذوب کننده در آرژانتین دوباره به راستا خودش ادامه داد.

واسکودوگاما - فلامینگو یا کلاسیکو دوس میلوئس که در شهر ریو دوژانیرو برزیل برگزار می شود. دربی های این دو تیم بعضاً 180 هزار تماشاگر را به استادیوم ماراکانا کشانده است.

به جز این ها، شهرآوردهای مهم دیگری هم در جهان وجود دارد که به خصوص در سال های اخیر معروفیت بیشتری پیدا کرده اند، مثل دربی هایی که در شهر استانبول ترکیه و بین سه تیم بزرگ این شهر یعنی گالاتاسرای، فنرباغچه و بشیکتاش برگزار می شود. همچنین دربی شهر آتن یونان که بین تیم های المپیاکوس و پاناتیناکوس برگزار می شود و آتنی ها به آن لقب مادر دربی ها داده اند و اهمیت زیادی در شهر آتن دارد. دربی آمستردام بین آژاکس و فاینورد و دربی شهر لیسبون پرتغال بین تیم های اسپورتینگ لیسبون و بنفیکا نیز از مهم ترین دربی های اروپا محسوب می شوند.

و اما شهرآورد تهران

جدا از این شهرآوردها که از معروفیت بسیاری زیادی در همه کشورها برخوردار هستند، خوب است بدانید که شهرآورد تهران بین دو تیم پرسپولیس و استقلال هم یکی از شهرآوردهای مهم جهان و طبق اعلام مجله وردساکر مهم ترین دربی در آسیا محسوب می شود. تاریخ بازی این دو تیم تهرانی پر از فراز و فرودهای جنجالی، احساسی و فوتبالی بوده است و مردم ما را به دو بخش پرسپولیسی یا استقلالی تقسیم می کند. استادیوم آزادی و حضور 100 هزار نفره طرفداران این دو تیم در این استادیوم، از مهمترین دلایل مجذوب کنندهیت این بازی در ایران و حتی جهان است. شما طرفدار کدام تیم هستید؟ قرمز یا آبی؟ استقلال یا پرسپولیس؟ تا حالا فکر کرده اید که چطور طرفدار یکی از این دو تیم شده اید؟ شاید فکر کردن به سابقه طرفداری تان در روز برگزاری شهرآورد برای تان تجربه جالب و خوشایندی باشد!