سوپ شیر؛ نماد کشور سوئیس - تور هند ارزان

یک روز حول و حوش ساعت هشت صبح، سوزان وی-کرتهالس (Susanne Wey-Korthals)، تاریخ دان و راهبه سابق، دعای روزانه اش را در صومعه کاپل (Kappel Abbey) در کانتون زوریخ خواند و سپس از صومعه بیرون آمده، در ایوانش بر فراز چمنزارهایی که با وزش باد می رقصیدند، به محلی نگاه کرد که سوئیس از آنجا به جهان آمد.

صومعه کاپل معبدی به فرقه سیسترسی ها (کشیشان سفیدپوشی از مذهب کاتولیک که کارشان عبادت بود) تعلق داشت که زمانی آن را خانه ی سکوت و اندیشه می نامیدند. وی-کرتهالس از ورای حوضچه جلوی صومعه می توانست دهکده کاپل و آن خانه های با سقف شیروانی اش را ببیند. زمین هایی زیبا، سبز و حاصلخیز و دسته های کبوتری که در انبارهای چوب منزل کرده بودند، همه جلوی چشمش بود. او سپس از میان بیشه زار با درخت های پیچ در پیچش به سمت مکانی با سابقه تاریخی بسیار مهم حرکت کرد.

وی-کرتهالس همان طور که در هوای چمنزار نفس عمیق می کشید، گفت: اینجا شاهد بعضی از مهم ترین لحظات تاریخ سوئیس بوده است. سوئیس اینجا متحد شد؛ در واقع اینجا جایی بود که ما به جای تفاوت هایمان، به اشتراکات توجه کردیم. قابل توجه است که این توافق حول کاسه ای از سوپ صورت گرفت.

سوپ مورد بحث سوپ شیر بود. قرن ها روحانیان کلیسا این سوپ را در زیرزمین کم نور صومعه کاپل تهیه می کردند. اکنون نیز این سنت حفظ شده، اما به جای راهبان، آشپزهایی قابل مسئولیت تهیه این سوپ زردرنگ را بر عهده گرفته اند. سوپ شیر یکی از خوراکی های نمادین سوئیس به شمار میرود. با اینکه امروزه کمتر این سوپ در منوی رستوران ها، و حتی رستوران های محلی دیده می شود، اما در ذهنیت ملت سوئیس ریشه دوانده است.

بنابراین سوپ شیر نیز به همان اندازه فوندو (fondue)، رکلت (raclette) یا موسلی (Bircher muesli) با هویت سوئیس در پیوند است.

این سوپ به طور سنتی از ترکیب ساده شیر و نان درست می شد. امروزه اما آن را همراه با پنیر اسبرینز (Sbrinz)، پنیری سخت و طعم دار از خانواده پنیر پارمسان، می جوشانند و سپس با شاخه ای جعفری تزئینش می کنند. سوپ شیر زمانی خوراک اصلی دهقانان بوده و به خاطر سابقه طولانی اش، در بخش های مختلف سوئیس تفاوت هایی در طرز پختش دیده می شود. اما داستانی که پشت این خوراک است، به اندازه خودش دلچسب است.

هیچ کس به خاطر ندارد که اولین بار از چه موادی برای تهیه سوپ استفاده شد و اصلا طرز تهیه اش چگونه بود. اما یک روایت هست که همه بر سرش توافق دارند: خوراک خیلی تصادفی به وجود آمد. در ماه ژوئن سال 1529، دو لشکر گرسنه در زمینی که اکنون مرتع سوپ شیر (Milchsuppestein) نامیده می شود، با هم روبه رو شدند. این خوراک از آن زمان به بعد نقشی صلح آمیز در تاریخ سوئیس ایفا کرد و بعدها هم نماد صلح در دیپلماسی کشور شد.

مرتع سوپ شیر در دوران اصلاحات دینی سوئیس در قرن شانزدهم خط مرزی جداکننده سرزمین های پروتستان و کاتولیک شد. کانتون زوریخ در شمال گرایش پروتستان داشت که از طریق اولریش تسوینگلی (Ulrich Zwingli)، اصلاحگری شبیه به مارتین لوتر، راهنمایی می شد. در جنوب هم کانتون زوگ و دیگر کانتون های کاتولیک متحد کنفدراسیون قدیم سوئیس قرار داشت که می خواستند با واتیکان و رم همچنان متحد باشند.

تفرقه و بی اعتمادی بالا گرفته بود و در تابستان 1529 هم مذاکرات میان دو کانتون بی نتیجه ماند. در این هنگام بود که سربازان زوریخ به زره و نیزه مجهز شدند و برای جنگ به سمت جنوب حرکت کردند.

وی-کرتهالس در حالی که به مرتع چشم دوخته بود گفت: مذاکرات ادامه داشت و طی آن پیاده نظام دیگ پخت و پز را بر سر جلسه پیمان صلح آورد و از حاضرین پذیرایی کرد. آن ها پس از راه پیمایی های طولانی گرسنه بودند و طرف زوریخی نیز اندازه زیادی نان و نمک داشت. طرف زوگی نیز حجم زیادی شیر همراه داشت. از آن زمان بود که افسانه شکل گرفت.

البته صلح به همین راحتی ها هم نبود؛ تنش ها باقی ماند که باعث دومین جنگ کاپل در دو سال پس از آن شد و جبهه های مخالف را دوباره به میدان نبرد کشاند. اما اسطوره سوپ از همان موقع شکل گرفت و راهگشای دیپلماسی سوئیس شد.

وی-کرتهالس گفت: امروزه همچنان وقتی سیاستمداران و کنسول ها اختلافی دارند، این نوع سوپ را سرو می کنند. حتی جناح راست SVP نیز از آن به عنوان نماد سوئیس استفاده می کند. تمام کشورها کمی تاریخ شان را صیقل می دهند، ما هم همین کار را کرده ایم و یک سوپ را به نماد ملی بدل کردیم.

برای آنکه کمی عمیق تر به مسئله نگاه کنیم، به زوریخ رفتیم تا ببینیم داستان سوپ شیر در آنجا به کجا رسیده است. نام اولریش تسوینگلی با تاریخ شهر درآمیخته است و می توان نامش را در شهر مثلا در محله تسوینگلی در گروس مونستر (Grossmünster)، کلیسای دوبرجه پروتستان که تسوینگلی تا زمان مرگش در سال 1531 در آن فعالیت می کرد، دید. این شخص پیشرو اینجا کشیش شد و جنبش اصلاح دینی سوئیس را راه انداخت.

حتی اگر بحث دینی اش را کنار بگذاریم، روح رنسانسی جاری در زوریخ هر کسی را مجاب می کرد تا با آن همراه شود. اما آنچه من به دنبالش بودم، نه در گروس مونستر پیدا می شد و نه در کلیسای خواهرش، کلیسای زنان (Fraumünster). بلکه در موزه هنرهای زیبای زوریخ (Kunsthaus) قرار داشت. بیشتر تاریخ شهر را با نقاشی در گالری های گسترده این مرکز نشان داده اند و در همین جا می توان داستان سوپ شیر را یافت.

تبیاس هائوپت (Tobias Haupt)، نگهبان مرکز، ما را راهنمایی کرد. از سالن اصلی گذشتیم و از طریق راهرویی به بخش خزانه رفتیم با صندوقچه هایی روبه رو شدیم. حدود نیم قرن است که اینجا بودند و قرار بود برای نمایشگاهی به موزه ملی سوئیس منتقل شوند. ما خوش شانس بودیم؛ زیرا فردای آن روز قرار بود انتقالش دهند.

نقاشی مورد نظر، به نام سوپ شیر کاپل (Die Kappeler Milchsuppe)، اثر آلبرت آنکر (Albert Anker)، نقاش سوئیسی، از سال 1869 بود. در این نقاشی، آشپزخانه ای نشان داده شده که در آن دهقانان هر دو جناح گرز و نیزه های سنگین شان را کنار گذاشته اند و به جایش قاشق های چوبی به دست گرفته و در کنار هم سوپ می خورند.

هائوپت درباره نقاشی معروف آنکر گفت: این اثر هنری برای سوئیس، و همچنین برای من، خیلی مهم است. شاید باور نکنید، اما من در صومعه کاپل ازدواج کردم. خانواده ام از آلمان و همسرم از هند برای مراسم به آنجا آمدند. هیچ کدام از ما داستان پشت این صومعه را نمی دانستیم و در عین حال به طور اتفاقی در آنجا سوپ خوردیم. همان یک بار آنجا سوپ خوردم و برایم خیلی اسرارآمیز شد.

هم تابلوی نقاشی و هم مرتع سوپ شیر در روح روایات شفاهی کشور جریان دارند. در سال 2019 اصلاحات دینی در زوریخ پانصدساله می شود. با وجود آنکه پانصد سال از آن واقعه گذشته، اما هنوز در تاریخ سوئیس زنده است. این واقعه تاریخی در بافت سوئیس تنیده شده و همین سوپ نقطه عطفی برای کشور شده است.

فکرش را بکنید؛ تمام این ها بر سر کاسه ای از نان و شیر بود.